ساق پا وعضلات پا

ساق (اندام)وعضلات

  

         

    

ساق (پا)
Lateral aspect of right leg
دورلندز/السویر	c_64/12267973

ساق پا بخشی از اندام تحتانی است که بین زانو و مچ پا قرار گرفته است . دو استخوان نازک نی و درشت نی در ساق پا قرار دارند . اعصاب، عروق و عضلات متعددی در ساق پا وجود دارند.

آناتومی

عضلات اطراف ساق در دسته هایی قرار گرفته اند بطوریکه اطراف هر دسته پرده های بافتی محکمی به نام فاسیا Fascia قرار گرفته و آن دسته را از دسته های دیگر جدا میکند. به هر کدام از این دسته ها کمپارتمان Compartment میگویند. ساق چهار کمپارتمان دارد

• کمپارتمان قدامی (جلویی)
• کمپارتمان خارجی
• کمپارتمان خلفی (پشتی) سطحی
• کمپارتمان خلفی عمقی

کمپارتمان خلفی یا پشتی ساق دو قسمت دارد. یک قسمت آن سطحی بوده و در زیر پوست قرار دارد. قسمت اعظم حجم عضلات پشت ساق را این دسته از عضلات تشکیل میدهند. دسته دوم عضلات خلفی ساق کمپارتمان پشتی عمقی است که در زیر کمپارتمان سطحی قرار دارد. حجم این عضلات نسبت به دسته قبلی کمتر است.

کمپارتمان قدامی

کمپارتمان قدامی سطحی ساق از چهار عضله تشکیل شده است. وظیفه عضلات این کمپارتمان بالا آوردن پا به سمت بالا است که به آن دورسی فلکشن میگویند. این عضلات از عصب پرونئال عمقی Deep proneal nerve عصب گیری کرده و از شریان درشت نئی جلویی Anterior tibial artery تغذیه میشوند. عضلات این کمپارتمان عبارتند از سطحی ساق از چهار عضله تشکیل شده است. وظیفه عضلات این کمپارتمان بالا آوردن پا به سمت بالا است که به آن دورسی فلکشن Dorsiflexion میگویند. این عضلات از عصب پرونئال عمقی Deep proneal nerve عصب گیری کرده و از شریان درشت نئی جلویی Anterior tibial artery تغذیه میشوند. عضلات این کمپارتمان عبارتند از

عضله درشت نئی جلویی 

عضله درشت نئی جلویی یا تیبیالیس قدامی Tibialis anterior muscle این عضله در بالا از سطح خارجی استخوان درشت نی (تیبیا) منشا گرفه و تاندون آن در پایین به متاتارس اول و استخوان کونئیفرم داخلی در کف پا میچسبد. این عضله با انقباض خود پا را دورسی فلکس و اینورت ( اینورژن به معنای متمایل شدن کف پا به سمت داخل است) میکند.

اکستانسور بلند شست

اکستانسور بلند شست یا اکستانسور هالوسیس لانگوس Extensor hallucis longus این عضله نازکی است که بین عضله تیبیالیس قدامی و عضله اکستانسور بلند انگشتان و در جلوی ساق قرار گرفته است. وظیفه اصلی این عضله دورسی فلکشن یعنی بالا آوردن شست پا است. این عضله در بالا به جلوی استخوان فیبولا یا نازک نی میچسبد و بعد از پایین آمدن در پایین تاندون آن بعد از عبور از مچ پا به بند انتهایی انگشت شست پا متصل میشود.

اکستانسور بلند انگشتان

اکستانسور بلند انگشتان Extensor digitorum longus این عضله در بالا از کندیل خارجی تیبیا و از استخوان نازک نی یا فیبولا منشا گرفته و بعد از پایین آمدن، تاندون آن بعد از عبور از مچ پا به چهار شاخه تقسیم شده و هر شاخه از آن به بند های دیستال و وسطی چهار انگشت پا (بجز شست) میچسبد. وظیفه این عضله دورسی فلکشن یعنی به بالا آوردن چهار انگشت پا بجز شست است.

فیبولاریس ترتیوس

فیبولاریس ترتیوس Fibularis tertius این عضله از سطح قدامی پایین استخوان فیبولا منشا گرفته و تاندون آن در پایین به سطح پشتی متاتارس پنجم میچسبد. وظیفه این عضله دورسی فلکشن پا است. البته این عضله در مقایسه با سه عضله دیگر کوچک و نسبتاً ضعیف است.

کمپارتمان خارجی

این کمپارتمان عضلات فیبولاریس (fibularis muscles (longus, brevis)) عضله فیبولاریس بلند و کوتاه را در بر میگیرد.

عضله فیبولاریس بلند 

عضله فیبولاریس بلند (Fibularis longus) یا پرونئوس بلند در سطح خارجی استخوان فیبولا و ساق پا قرار دارد. عمل این عضله اورشن و پلانتار فلکسیون مچ است.تاندون انتهایی عضله پرونئوس لونگوس (ماهیچه نازک نئی بلند) در طبقه چهارم عضلات اینترنسیک کف پا قرارمی گیرد.

عضله فیبولاریس کوتاه 

عضله فیبولاریس کوتاه (Fibularis brevis) یا پرونئوس کوتاه در سطح خارجی استخوان فیبولا و ساق پا قرار دارد.تاندون عضله پرونئوس برویس (ماهیچه نازک نئی کوتاه) جزو عضلات اکسترنسیک کف پا است.

کمپارتمان خلفی (پشتی) سطحی

این کمپارتمان سه عضله دارد

عضله گاستروکنمیوس

عضله گاستروکنمیوس Gastrocnemius muscle عضله بسیار قوی است که در زیر پوست پشت ساق قرار دارد. این عضله در بالا دو سر دارد که به سطح پشتی کندیل های استخوان ران در بالای ران متصل میشوند. سپس عضله بعد از پایین آمدن از ساق تبدیل به تاندون میشود و بعد از یکی شدن با تاندون عضله سولئوس تاندون آشیل را درست میکند. تاندون آشیل به پشت استخوان پاشنه یا کالکانئوس میچسبد. این عضله موجب پلانتار فلکشن یا به پایین آمدن پا میشود و نقش بسیار مهمی در راه رفتن، دویدن و جهیدن دارد. انقباض این عضله همچنین میتواند موجب فلکشن یا خم شدن مفصل زانو شود. این عضله از عصب تیبیال عصب گیری میکند.گاهی عضله گاستروکنمیوس همراه با عضله سولئوس را یک عضله به نام تری سپس یا سه سر مینامند.

عضله سولئوس 

عضله سولئوس (Soleus muscle) در بالا به سطح پشتی استخوان های درشت نی نازک نی چسبده و بعد از پایین آمدن تاندون آن با تاندون عضله گاستروکنمیوس یکی شده و تاندون آشیل را بوجود میاورد. وظیفه این عضله پلانتار فلکشن پا است. این عضله همچنین با تحت فشار قرار دادن وریدهای ساق خون سیاهرگی را به سمت بالا و بطرف قلب پمپ میکند.

عضله پلانتاریس Plantaris

منشا عضله پلانتاریس در بالا از پشت کندیل خارجی استخوان ران است و در پایین به تاندون آن میچسبد و این عضله نازک و ضعیف بوده و در بعض افراد وجود ندارد. یک خم کننده ضعیف پا به پایین بوده و عصب آن عصب تیبیال است.

کمپارتمان خلفی عمقی

این کمپارتمان در زیر کمپارتمان سطحی خلفی قرار گرفته و از چهار عضله تشکیل شده است که عبارتند از

عضله درشت نئی پشتی 

عضله درشت نئی پشتی یا تیبیالیس خلفی Tibialis posterior muscle به سطح پشتی استخوان های تیبیا و فیبولا چسبیده و سپس تاندون آن در پایین از پشت قوزک داخلی عبور کرده و به چند شاخه تقسیم شده و به سطح زیرین متاتارس های 2 و 3 و 4 و استخوان های ناویکولر و کونئیفرم و کوبوئید میچسبد. انقباض این عضله موجب اینورژن و پلانتار فلکشن پا میشود. عضله تیبیالیس خلفی نقش مهمی در پایدار کردن مچ پا دارد. عصب آن از عصب تیبیالیس بوده و از شریان تیبیال پشتی تغذیه میکند.

عضله خم کننده بلند انگشتان 

عضله خم کننده بلند انگشتان Flexor digitorum longus muscle در بالا از سطح پشتی استخوان درشت نی منشا گرفته و بعد از پایین آمدن، تاندون آن بعد از عبور از پشت قوزک داخلی و کف پا به بند انتهایی انگشتان پا بجز شست متصل میشود. انقباض این عضله موجب خم شدن انگشتان مربوطه میشود. عصب آن از تیبیال و شریان آن تیبیال خلفی است.

عضله خم کننده بلند شست 

عضله خم کننده بلند شست Flexor hallucis lingus muscle در بالا به سطح پشتی استخوان نازک نی یا فیبولا چسبیده و بعد از پایین آمدن تاندون آن از زیر تیبیا و سپس زیر تالوس و استخوان پاشنه عبور کرده و بعد از عبور از کف پا به سطح زیرین بند انتهایی انگشت شست پا میچسبد. انقباض آن موجب خم شدن شست پا به پایین میشود. عصب آن از تیبیال و شریان آن از شریان پرونئال است.

عضله پوپلیته 

عضله پوپلیته Popliteus muscle در بالا از سطح خارجی کندیل خارجی استخوان ران منشا گرفته و در پایین به سطح پشتی استخوان تیبیا یا درشت نی میچسبد. انقباض این عضله موجب خم شدن زانو و چرخش ساق به داخل میشود. عصب آن از عصب تیبیال بوده و از شریان پوپلیته تغذیه میکند.